Yo pa achte respè e pèsonn pa oblije moun respekte l. Dayè, chak moun dwe travay e viv pou fè yo respekte l. Kou nou konn di l: Respekte tèt ou si w vle yo respekte w.
Montre yon moun ou respekte l alòske se pa vre, se tankou w aji antanke yon esklav. Esklav la pè mèt li lè li la, men kou l vire, li aji tankou moun lib. Pa ka di an prezans yon moun sa w ap di dèyè l pa rele kouraj, sa rele feblès ak tout kalite non ou te ka ba li.
Men kat kote ou ka konnen si w respekte yon moun: paran w, frè ak sè w, pitit ou, konjwen oswa fiyanse w, zanmi oswa yon pèsonaj.
1. Nan piblik
Bon ledikasyon mande pou n pa atire twòp rega sou nou lè n ap pale e aji. Konsa tou, rad n ap mete dwe konfòm pou evite kritik menmsi dèfwa li inevitab paske chak moun gen gou pa yo.
Si w respekte yon moun, fò w montre sa devan tout moun. Pa imilye l an piblik, epi aprè pou w al pale ak li an prive. Li fasil pou yo kwè sa w di devan tout moun menmsi se pa vre. E se sa k fè, laprès, trak ak rezo sosyal yo konn fasilite sal non moun nan bay manti ak enfòmasyon ki pa ka verifye. E li difisil pou w demanti sa ki fin di an piblik. Moun ki kwè ap kwè, sa ki pou pa kwè pap kwè. Pou rezon sa, ou dwe evite di e pataje enfòmasyon ou pa ka verifye. Fò w pa konfonn sa w panse de yon moun, sa lòt moun, ki ka enmi l, panse de li ak sa moun nan ye li menm nan reyalite a.
Pa bliye: Moun ou avili oswa ki avili w an piblik pa zanmi w!
2. An prive
Bay yon moun tout respè li merite an piblik epi devalorize l an prive se ipokrizi. Ou montre li enpòtan pou ou devan moun men lè w avè l, se dènye moun ou swete pale. Pa t gen anyen ni pèsonn ki te fòse w respekte l. Si w fè sa ak tout ou menm, fè l tout kote. E si w konnen ou ka jwenn yon moun apa, pa pwofite lè li ak moun. Ou ka sezi wè se tèt ou ki sibi sa w te vle fè a.
Pa bliye: Rad sal lave nan fanmi.
3. Nan prezans li
Gen moun ki konn pwofite akize moun pandan yo anfas yo. Non, sa ka rive w gen gwo pwoblèm avè yon zanmi, si w respekte l se pa nan mitan moun pou w regle koze avè l. Dayè, sa te pase ant nou de epi tou, lòt moun k ap swiv ou ka evite vin zanmi w paske w ka fè yo sa tou. Bay tout moun ki mérite respè lè li la, se pi bon okazyon an. Pa tann lè l mouri pou w montre w te respekte l. Pafwa, gen moun ki pa tap mouri bonè si yo te konn sa yo vo lè te vivan.
Pa bliye: Respekte yon moun pa vle di w abese w devan l. Se valè ki bay valè valè.
4. Nan absans li
Dèfwa, zanmi an vin lakay ou, li nan baz ou, li nan chanm ou, li avèk zanmi w, ou ri avè l, bay blag, anbrase l, fè l santi l byen. Epi kou l vire, ou kòmanse pale l mal. Non, sa pa rele respè. Bèl dan lè nou kwaze, lè n ap pale nan telefòn, lè n rankontre nan yon randevou, yon aktivite piblik: antèman, maryaj, gradyasyon, inogirasyon, match foutbòl, elatriye. Men kou entèl vire, sijè a devlope sou li. Non, sa pa rele respè.
Pa bliye: Bon zanmi pa pale zanmi l mal dèyè do l.
Moun ki pa respekte w pa renmen w.
Moun ki pa respekte w pa bezwen w.
Moun ki pa respekte w pa ba w valè.
Èske w t ap santi w alèz pou w fin pale avè m epi kou w vire, m tanmen di vye pawòl sou ou?
Si se wi, repanse respè w dwe gen pou moun. Si se non, sonje: Sa w pa vle yo fè w pa fè lòt li paske sa w fè se li w wè.
Jérôme Dorsonne Emerson
® 7 avril 2019
Foto/Atik: Joseph Mandour
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Ekri tout lèt nan mo w ap chwazi yo.