#47 | Kisa matire vle di pou jèn nan renmen?

 

            Matirite yon fwi se lè li mi pou manje. Tout timoun ki te leve nan lakou ki gen fwi ka konprann sa. Lè ou gen pye mango, rezen, seriz oswa kachiman lakay ou oswa nan jaden, depi yo mi, ou toujou prè pou keyi yo. Timoun nan pwovens yo, tankou mwen, konn ale nan jaden nan epòk mango mi. Lè nou fin keyi epi manje vant deboutonnen, nou ale bwè dlo nan sous. Aprè sa, nou pase benyen nan kannal oswa larivyè. Nou retounen lakay nou ak kè kontan.    

            Koulye a, an nou mete yon timoun nan plas yon mango. Li gen matirite fizik lè kò li kòmanse devlope. Yo konn di li granmoun menmsi li gen uitan. Se yon fason pou montre li devlope sou plan entèlektyèl e afektif. Pawòl li sanble refleksyon granmoun.

Matirite entèlektyèl dekri yon moun ki saj epi ki konn reflechi alòske matirite afektif dekri yon moun ki ka metrize emosyon li sitou nan domèn santimantal. Li pa kite pasyon fè li pran move desizyon. Li ka anvi bo, fè sèks, deklare santiman li, aksepte yon relasyon men li reflechi sou konsekans sa ka genyen aprè. Li rekile, reziste epi chanje ide. W ap konnen ou gen matirite sa a lè ou konprann relasyon ki genyen ant twa mo sa yo : libète, responsablite ak eksperyans.

        1.      Matirite vle di ou lib

Ou lib lè ou ka fè sa ou vle. Ou ka panse, pale, aji oswa fè silans. Ou ka dakò oswa rejte. Lè ou dezobeyi paran ou, se tankou w ap montre yo itilite libète w. Ou vle fè yo konnen ou pa esklav. Malerezman, akoz otorite li, libète ou gen limit. Ou bezwen konprann sa pou w pa konfonn libètinay ak libète paske devan lalwa, otorite paran ou gen plis valè pase volonte ou lè ou se minè.

        2.      Matirite vle di ou responsab

            Victor Hugo te ekri : « Tout sa ki ogmante libète ogmante responsablite ». Ou pa sèlman lib pou aji. Ou responsab konsekans aksyon ou poze yo tou. Kifè, si ou chwazi gen yon relasyon santimantal, nenpòt sa k ap rive ou, ou responsab. Sinon, ou pa ni lib, ni responsab. Angwo, ou pa gen gen matirite. Lè ou gen matirite, se pa relasyon santimantal ou wè sèlman, ou gade konsekans ki ka dekoule ladan tou. Ou pa panse ak pasyon w sèlman, ou gade reyalite a parapò ak sa ki pase deja ak sa ou ta renmen ki rive kontrèman. Sinon, se pa matirite, se nayivte. Pakonsekan, ou pa ka pran desizyon pou kont ou. Yon fwa ou pa ka responsab zak ou, se lòt moun ki pou peye konsekans yo, sa demontre imatirite w.

3.      Matirite vle di ou gen eksperyans

Lide k ap pase nan tèt ou yo pa toujou vle di w gen rezon, ou nan bon chemen. Se kapasite w genyen pou panse. Sa w ap di yo, sa ou santi yo pa toujou verite. Se prensip sa ki fè gen relasyon ki kraze. Lè de jèn fèk renmen, yo pa panse kite. Se reyalite a ki pral detèmine sa. Aksyon yo pral pwouve pawòl yo. Pou koulye a, pandan ou po ko renmen, se santiman, imajinasyon ak pawòl k ap domine w. Alò, pinga ou kouri kwè tout sa ou santi vrè ak bon. Ou pa ka di ou gen matirite si ou poko fè eksperyans pou dekouvri lavi nan renmen. 

Jerome Dorsonne Emerson

Ekstrè "Poukisa paran m pa vle m renmen"